De Omgevingswet bundelt tientallen wetten en regelingen op het gebied van ruimtelijke ordening, bodem, water en milieu in één wet. De Omgevingswet beoogt meer dan alleen het opschonen en vereenvoudigen van wetgeving in één samenhangend stelsel voor de fysieke leefomgeving. De Omgevingswet staat in het teken van een cultuuromslag in het omgevingsbeleid: van bescherming van de fysieke leefomgeving via een werende benadering van activiteiten, naar een beleidscyclus waar de continue zorg voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving centraal staat en ruimte ontstaat voor ontwikkeling.

Gewenste kwaliteit leefomgeving

De continue zorg voor en het realiseren van de gewenste kwaliteit van de leefomgeving staat centraal. Om dit te realiseren zijn vaak aanpassingen nodig in de inrichting, het gebruik en het beheer van de leefomgeving. Aanpassingen die mensen na aan het hart gaan en waar mensen vaker zelf het initiatief voor nemen. Dit vraagt om transparante keuzes over de ambitie om de leefomgeving aan te passen aan veranderende wensen en behoeften van de samenleving. De uitdaging:

  • eenvoudiger en transparanter, navolgbaar en consistent
  • gewenste kwaliteit, passend bij het vraagstuk
  • politiek-bestuurlijke afwegingsruimte vergroten (en afgrenzen)
  • van probleem naar oplossingsrichting naar beleidsinstrumenten

Politiek-bestuurlijke afwegingsruimte

In de keuzes over de gewenste kwaliteit van de leefomgeving zijn normen of randvoorwaarden nooit vanzelfsprekend, ook niet als ze in regels zijn vastgelegd. De politiek-bestuurlijke afwegingsruimte moet worden vergroot, zodat initiatiefnemers, gebruikers en bewoners samen vorm kunnen geven aan een betere leefomgeving. De omgevingswet heeft zes instrumenten om daaraan vorm te geven:

  • Rijksregels bepalen vooraf waarvoor geen vergunning nodig is
  • Decentrale regels van waterschappen, provincies en gemeenten geven algemene regels en gebruiksvoorschriften in het Omgevingsplan, de Omgevingsverordeningen of de waterschapsverordening. Gemeenten moeten 50.000 bestemmingsplannen vervangen door één Omgevingsplan per gemeente
  • Omgevingsvergunning is voortaan een enkelvoudige aanvraag bij een overheidsloket
  • Omgevingsvisie geeft het strategische langetermijnperspectief van de overheid op vraagstukken in de fysieke leefomgeving
  • Programma omvat de acties die de overheid neemt om de gewenste omgevingskwaliteit te realiseren
  • Projectbesluit wordt genomen over ingewikkelde project die van publiek belang zijn

In de inhoudelijke formulering van omgevingsbeleid moet politiek-bestuurlijke afwegingsruimte worden gecreëerd. De gewenste kwaliteit van de leefomgeving moet worden gerealiseerd ‘van onderop’, in co-creatie, met en door ‘stadsmakers’ en andere initiatiefnemers. Overheden hebben daarin hun eigen kerntaken en zijn verantwoordelijk voor het verankeren van keuzes in het publieke besluitvormingsproces. In het nieuwe omgevingsbeleid moet overheid en initiatiefnemers transparant zijn in hun keuzes en verantwoording kunnen afleggen over die keuzes, ook wanneer die samen worden gemaakt.

Lees meer over de implementatie van de Omgevingswet op https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl